Wizyta studyjna Portugalia- dzień drugi

GAL ADERE 2020 I STOWARZYSZENIE VICENTINA – PORTUGALSKIE DOBRE PRAKTYKI C.D.

Wtorek, 16 maja, to kolejny bogaty w poznawanie dobrych praktyk program wizyty studyjnej przedstawicieli trzech Lokalnych Grup Działania w Portugalii. Tego dnia odwiedziliśmy obszar najbardziej wysunięty na zachód kraju i Lokalną Grupę Działania ADERE 2020 oraz Vicentina – Stowarzyszenie działające na rzecz Rozwoju Południowego Zachodu Algarve. Obszar działania organizacji obejmuje: Aljezur, Vila do Bispo, Monchique, tereny wiejskie gmin Portimão i Lagos, a także gminy Silves, Algoz-Tunes i Alcantarilha-Pêra. Do realizacji projektów LGD wykorzystuje zarówno środki EFROW jak i EFS.

Lokalna Strategia Rozwoju odwiedzanego GAL (portugalski odpowiednik LSR to EDL), oparta jest na rewitalizacji tradycyjnych funkcji obszarów wiejskich związanych z działalnością rolną i rolno-spożywczą oraz wsparciu dynamiki dywersyfikacji działalności gospodarczej i rozwoju społeczno-ekonomicznego w celu poprawy warunków życia lokalnej ludności. Działania organizacji sprzyjają:

– zwiększeniu liczby podmiotów lokalnych, które prowadzą, rozpowszechniają i promują zachowania sprzyjające waloryzacji dziedzictwa naturalnego, historycznego i kulturowego,

– zwiększeniu umiejętności w zakresie przedsiębiorczości i umiejętności technicznych producentów rolnych, rolno-spożywczych, leśnych i hodowlanych,

– zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych, rolno-spożywczych, leśnych i hodowlanych,

– poprawie warunków ekonomicznych i społecznych ludności terytorium,

– rozwojowi gospodarczemu regionu.

Całej wtorkowej wizycie towarzyszył nam niezwykle zaangażowany i pomocny zespół pracowników GAL ADERE 2020 na czele z Carlosem Albano – członkiem Stowarzyszenia Vicentina. Na początku odwiedziliśmy rodzinną farmę organiczną w gminie Lagos, na której uprawiane są migdały i figi, (mogliśmy ich spróbować) oraz drzewa chleba świętojańskiego i oliwki. Farma Catariny, która sprawiła że poczuliśmy się jak w odwiedzinach u własnej rodziny, znajduje się w ciekawej okolicy, gdzie wiele dawnych gospodarstw rolnych jest już niestety w ruinie. Interesujące jest to, że dwa pokolenia prowadzą obecnie gospodarstwo zbudowane przez dwa wcześniejsze pokolenia, przenosząc je do trybu rolnictwa XXI wieku, przy jednoczesnym użyciu metod ekologicznych. Dodatkowym źródłem dochodu dla gospodarzy było utworzenie na terenie farmy obiektu hotelowego Quinta do Maranhão w postaci gospodarstwa agroturystycznego.  Gościom oferuje się tu różne opcje zakwaterowania – bungalowy dwuosobowe i rodzinne, w których zapewniono klimatyzację, patio, w pełni wyposażoną kuchnię i bezpłatne WiFi. Poza miejscami noclegowymi obiekt dysponuje niewielkim odkrytym basenem, ogrodem, miejscem do grillowania oraz umożliwia gościom branie udziału w życiu gospodarstwa.

Drugim punktem programu było odwiedzenie nadmorskiego „Museu do Mar e da Terra da Carrapateira”, które powstało z inicjatywy mieszkańców gminy Aljezur. Dumni ze swojego pochodzenia mieszkańcy wioski Carrapateira spełnili swoje marzenie o uhonorowaniu ziemi, na której się urodzili. Tak narodziło się muzeum – przestrzeń, w której historia ludzi związanych z lądem i morzem spotyka się z wyjątkowością lokalnej natury. Wystawy muzeum przedstawiają tożsamość lokalnej społeczności, ich zwyczaje i tradycje oraz naturalne dziedzictwo wsi, położonej między klifami Parku Narodowego Południowo-Zachodniego Alentejo i Costa Vicentina.

Fotografie, dokumenty historyczne, filmy dokumentalne, przedmioty i inne artefakty muzeum są swego rodzaju „mostami”, które pozwoliły nam poznać dawny oraz obecny sposób życia mieszkańców okolicy – odważnych i niestrudzonych ludzi, zawsze przywiązanych do ziemi i morza. Wystawa jest wynikiem kilkuletnich badań etnograficznych, w których uczestniczyła miejscowa ludność. Część muzeum to także przestrzeń kulturalna, która koncentruje się na rozwoju lokalnym.

Podczas popołudniowego spotkania w siedzibie Stowarzyszenia Vicentina mogliśmy poznać projekty realizowane przez GAL w ramach interwencji LEADER. Organizacja wspiera modernizację firm sektora rolniczego, prowadzi szkolenia oraz wpływa na poprawę warunków życia i pracy rolników. Działania GAL skupione są także na tworzenie nowych źródeł dochodu i zatrudnienia w gospodarstwach, stymulowaniu powstawania inicjatyw biznesowych oraz wspieraniu rozwoju, spójności gospodarczej i społecznej obszarów o niskiej gęstości zaludnienia. Działania GAL ADERE 2020 wpływają także na ograniczenia marnotrawienia żywności poprzez:

– zachęcanie do mniej intensywnych i zrównoważonych środowiskowo praktyk,

– promowanie bezpośredniego kontaktu między producentem a konsumentem (małe struktury sprzedaży), produktów sezonowych i lokalnych specjałów,

– działania uświadamiające i edukacyjne skierowane do konsumentów i innych docelowych odbiorców, takie jak: szkoły, targi, podnoszenie wiedzy o diecie śródziemnomorskiej oraz bezpieczeństwie żywnościowym,

– dostosowanie i wyposażenie istniejącej infrastruktury w zakresie krótkich łańcuchów żywnościowych.

Pracownicy wszystkich odwiedzanych miejsc z cierpliwością odpowiadali na nasze pytania. Znaleźliśmy wiele podobnych rozwiązań w naszych działaniach oraz łączących nas problemów, np. związanych z biurokracją, zmieniającymi się przepisami lub utrudnieniami społeczno-gospodarczymi, czy zmianami klimatu. Uczestnicy wizyty studyjnej z każdej LGD przygotowali gospodarzom odwiedzanych miejsc upominki w postaci regionalnych pamiątek oraz produktów. W podziękowaniu wręczaliśmy lubiane przez Portugalczyków śliwki w czekoladzie, sękacze prosto z Olecka, ręcznie wyrabiane upominki, kulinarne akcesoria oraz informatory. Jesteśmy wdzięczni, że mimo gorącego okresu w portugalskich LGD’ach w związku z trwającym naborem w konkursie na nowe lokalne strategie rozwoju, poświęcono nam swój czas. To kolejna sprawa, która nas połączyła – wymiana informacji na temat działań w przyszłym okresie programowania.

W drodze powrotnej do hotelu mieliśmy okazję zobaczyć Przylądek Świętego Wincentego (Sagres, Cabo Sao Vicente), czyli najbardziej wysunięty na wschód punkt Europy, uznawany przez starożytnych Rzymian za koniec znanego im świata. Cypel wziął swoją nazwę od św. Wincentego z Saragossy, o którym mówiono, że był torturowany przez wcieranie soli w rany, a następnie spalony żywcem około 304 roku n.e. Według legendy jego szczątki zostały sprowadzone na brzeg, na którym zbudowano kapliczkę strzeżoną przez kruki. W XII wieku relikwie te (w towarzystwie kruków) zostały przeniesione do Lizbony, a Vicente jest jednym ze świętych patronów Lizbony. Uważa się, że ostatni z kruków wokół katedry w Lizbonie zmarł w 1978 roku. Wciąż można tu też zobaczyć ruiny klasztoru, który w dużym stopniu został zniszczony przez trzęsienie ziemi w 1755 roku. Znajduje się tu również kultowa, działająca latarnia morska góruje nad klifami. Mogliśmy podziwiać majestatyczne, niewiarygodnie wysokie klify, malownicze plaże, a także poczuć wyjątkowe silne wiatry Algarve.