Wizyta studyjna w Portugalii- dzień czwarty

GAL TERRAS DO BAIXO GUADIANA – WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA W DORZECZU RZEKI GUADIANA (IV DZIEŃ WIZYTY STUDYJNEJ W PORTUGALII)

Kolejny dzień wizyty studyjnej w Portugalii, czwartek 18 maja, pokazał uczestnikom wyjazdu jak ważna jest współpraca, także ta ponad granicami państw. Lokalna Grupa Działania – GAL Terras do Baixo Guadiana z siedzibą w miejscowości Alcoutim operuje we wschodniej części Portugalii, w której rzeka Guadiana wyznacza terytorium graniczne z Hiszpanią. W miejscu tym podział administracyjny między portugalskimi obszarami Alentejo i Algarve nie osiąga pełnego znaczenia. Spójność między miejscowościami jest codziennością, a bogactwo obszaru pochodzi w dużej mierze ze współpracy. Odwiedzana lokalna grupa działania operuje w dwóch wymienionych prowincjach.

Alentejo to historyczna prowincja Portugalii, obejmująca ok. 1/3 powierzchni kraju i skupiająca niecałe 10% jego ludności. Do rozszerzenia Unii Europejskiej w 2004 roku obszar ten stanowił najuboższy region wspólnoty, dziś jest głównym obszarem rolniczym kraju (uprawy pszenicy, dębu korkowego i oliwek, a w okolicach Santarem intensywny chów bydła rogatego). Miejscowa kuchnia obfituje w posiłki mięsne, na przekór dominującym w kraju daniom rybnym (mogliśmy się o tym przekonać podczas obiadu z lokalnymi posiłkami). Alentejo Dolne jest najcieplejszym regionem w Portugalii, od południa graniczy z Algarve.

Obszar GAL Terras do Baixo Guadiana obejmuje charakterystyczne, dość jednorodne terytorium górskie   i składa się z gmin Mértola, Alcoutim, Castro Marim, Vila Real de Santo António i Tavira. Lokalna grupa działania obejmuje swoimi działaniami nieco ponad 50 tys. mieszkańców – analogicznie do sytuacji wielu LGD w Polsce, liczba ta stale maleje. Tutejszy klimat charakteryzuje się niskimi opadami deszczu o dużej intensywności, a ekstremalne temperatury w lecie, w połączeniu z litologią gruntów, stanowią cechy wspólne dla całego terytorium i znajdują odzwierciedlenie w rozwijanej działalności gospodarczej. Charakterystyczne dla tego obszaru jest również istnienie Parku Przyrody Doliny Guadiana oraz rezerwatu przyrody Castro Marim i Vila Real de Santo António, stanowiących duży potencjał rozwoju turystycznego.

Wizytę studyjną rozpoczęliśmy od spotkania w siedzibie gminy Alcoutim, gdzie przywitał nas Ricardo Bernardino – Dyrektor GAL oraz Osvaldo dos Santos Gonçalves – Wójt Gminy. Gmina Alcoutim posiada najmniejszą gęstość zaludnienia (5 mieszk./1 km kw.) spośród wszystkich gmin Portugalii. Mieliśmy okazję zapoznać się z projektami zrealizowanymi przez GAL w ramach inicjatywy LEADER. Działania dotyczyły przede wszystkim wspierania rozwoju pozarolniczej działalności gospodarczej oraz wykorzystania potencjału turystycznego obszaru, rzeki Guadiana oraz współpracy z podmiotami z Hiszpanii. Jeden ze wspólnych projektów, obejmował powstanie transportu rzecznego pomiędzy państwami w postaci 10-osobowych turystycznych mini promów, z których mieliśmy okazję skorzystać.

Strategia dla terytorium GAL Terras do Baixo Guadiana skupia się wokół mikroprojektów i ich promocji, pamiętając o komplementarności realizowanych działań. Wykorzystując lokalne produkty tworzone są krótkie łańcuchy dostaw oraz markety spożywcze z ekożywością. Działania obejmują także aktywizację lokalnej społeczności oraz ochronę przyrody. W tym ostatnim aspekcie LGD „Lider w EGO” znalazła bardzo podobny projekt GAL do realizowanej w 2022 roku operacji własnej „Puszcza Romincka – coś pięknEGO”. Bohaterami obu projektów były występujące na obszarze grup działania dzikie koty: w Portugalii – ryś iberyjski, w Polsce – ryś euroazjatycki.

Po południu odwiedziliśmy siedzibę lokalnej grupy działania, z której mały, składający się z trzech pracowników zespół stara się dynamicznie reagować na wszystkie możliwości i propozycje inwestycyjne, które mogą przynieść korzyści regionowi. Nasze rozmowy nie miały końca. Wymienialiśmy informacje dotyczące dobrych praktyk, problemów związanych z zawiłością i zmianą przepisów, biurokracją oraz spostrzeżenia dotyczące nowej perspektywy. Dyskutowaliśmy także o przygotowywanych przez wszystkie grupy, zarówno partnerów z Polski jak i  GAL Terras do Baixo Guadiana, lokalne strategie rozwoju na lata 2023-2027.